Versterk de veranderkracht in je organisatie!

Hoe versterk je de veranderkracht in je organisatie? Dat is de centrale vraag in “Mensen maken of breken een verandering” van Inge van Kooten—Satter. Vaak denken bestuurders en managers dat hun medewerkers veranderingen tegenwerken. Volgens de auteur gebeurt dat als zij niet of nauwelijks bij veranderingen worden betrokken en dan is de kans groot dat zij boos, teleurgesteld of bang worden en hun veranderkracht verliezen.

De veranderstrategie van Van Kooten is gebaseerd op het uitgangspunt dat iedereen veranderkracht in zich heeft, maar dat ondersteuning nodig is om die in te kunnen zetten vanuit je persoonlijke fundering. Die omvat de ingrediënten durven, kunnen en willen. Op die fundering kun je samen het veranderpad van de huidige naar de gewenste situatie aanleggen. Zo’n veranderpad aanleggen is een leerproces waarvoor je drie andere ingrediënten gebruikt: ontdekken, beproeven en het evalueren van deze stappen. In totaal gaat het dus om zes ingrediënten.

Zes ingrediënten
Er is geen stappenplan om te leren fietsen. Elk kind leert dat op haar of zijn eigen manier. Zo is er ook voor verandering geen stappenplan. Verandering is een onzeker en complex leerproces en geen stappenplan, omdat organisaties zo verschillend zijn. Je volgt een pad van de huidige naar de gewenste situatie en dat is onbekend terrein. ‘Jouw proces wordt uitgevoerd door andere mensen, in een andere context en op een andere wijze’. Daarom bestaat daar geen kant en klaar stappenplan voor. Wel onderscheidt Van Kooten in dat pad drie ingrediënten: ontdekken, beproeven en evalueren. Dat doe je met vallen en opstaan, stap voor stap en dat maakt het betreden van onbekend terrein laagdrempeliger. Ook de ‘persoonlijke fundering’ van mensen draagt bij aan laagdrempeligheid. Die fundering wordt gevormd door de ingrediënten durven, kunnen en willen.
De auteur wisselt theoretische hoofdstukken af met praktijkhoofdstukken waarin verandercoach Amber en trainee David samen veranderingen in een organisatie bewerkstellingen. Daarbij gaat het om een nieuw transportsysteem voor een distributiecentrum.

Durven, kunnen en willen
Volgens ontwikkelingspsycholoog Peer Gray zit veranderen in onze genen en is leervermogen niet afhankelijk van je leeftijd. Van jongs af aan hebben mensen een natuurlijke veranderkracht in zich die gevoed wordt door onder meer nieuwsgierigheid en overlevingsdrang. Zij hebben een persoonlijke fundering die drie ingrediënten omvat:
– durven omdat je je veilig voelt;
– kunnen omdat je vrije toegang tot hulpmiddelen hebt;
– en tenslotte willen omdat je je persoonlijke pad mag volgen.
Met een aantal stellingen kun je in een team meten in welke mate teamleden zich veilig voelen.
Coaches of leidinggevenden kunnen dat durven en het veilig voelen stimuleren door taken als uitdagingen om te leren te benoemen en niet als taken om te presteren. Ook werkt het goed als coaches en leidinggevenden belangstelling tonen en veel vragen stellen en laten merken dat ook zij soms falen.
Als mensen denken dat ze een doel kunnen bereiken, worden ze meer gemotiveerd om de weg naar dat doel mogelijk te maken: ‘waar een weg is, ontstaat een wil’. Belangrijk is het om de buitenbeentjes en andersdenkenden daar goed bij te betrekken. Juist zij kunnen ideeën hebben over een andere stap of een andere manier van werken. Die stelling is niet nieuw, maar nog steeds bestaan veranderteams vaak uit gelijkgestemden. De kunst is om alle betrokkenen te laten ervaren dat zij in de veranderingen iets terugvinden van hun persoonlijke drijfveren. Dan zullen ze eerder geneigd zijn om die veranderingen te laten slagen.

Ontdekken, beproeven en evalueren
In het daadwerkelijk ontginnen van onbekend terrein onderscheidt de auteur drie ingrediënten:
Ontdekken: op basis van interesses van de betrokkenen bedenk je samen een andere stap. Daarbij schakelen allen hun ‘downloadmodus’ uit en werken zij vanuit hun langzame denksysteem (U-theorie van Scharmer).
Beproeven: betrokkenen voeren het experiment uit en spelen ermee, ‘waardoor we leren of we dichter bij ons doel komen en we andere ideeën op doen’.
En evalueren: betrokkenen meten het effect van het experiment op het doel en kijken of het aantal volgers is gegroeid.

Dit boek is een aanrader voor alle leden van Verdiwel die de veranderkracht van hun managers en medewerkers willen versterken.