Vinden, binden en behouden

Inmiddels is Jacqueline alweer vijf jaar bestuurder bij Lumens, maar haar gedrevenheid en activistische instelling zijn er niet minder op geworden.

Vertrouwen in vindingrijkheid
“Inmiddels ben ik al zo’n veertig jaar werkzaam in het sociaal domein, altijd vanuit de inhoud. Ik ben ervan overtuigd dat kwaliteit de essentie is van goed en sterk welzijnswerk. En met kwaliteit bedoel ik de mate waarin je als sociaal werker in staat bent om vanuit verbinding en vertrouwen, vindingrijk te zijn in je werk. Elk mens heeft de wens om gezien en gehoord te worden, om ertoe te doen, en als welzijnswerken heb je de taak om te kijken wat mensen nodig hebben om er ten volle te kunnen zijn.
Wat ik zo mooi vind aan Lumens? De toewijding, de drive en het denken in mogelijkheden. De relatie met de ander is het allerbelangrijkst. Dáár werk je aan en van daaruit kijk je naar de vraag van de ander en hoe jij daarin een rol kunt spelen. En dat doe je nooit alleen, maar altijd samen met de ander – de inwoners, de wijken, de partners in de wijken… community building zit bij ons in het dna! Of, om nog maar een mooie term te gebruiken: ons usp is ‘vinden, verbinden en behouden.’
Ik zit zelf zo in elkaar en deze denkwijze trof ik ook aan toen ik bij Lumens kwam. Dat zie je ook terug in de manier waarop we binnen de organisatie met elkaar omgaan. Goed, ik ben de bestuurder, maar ons werk doen we met z’n allen. Als ik ergens aan tafel zit, zit ik daar namens de hele organisatie en de inwoners, niet namens Jacqueline!

Lumens is werkzaam in Eindhoven en 21 omliggende gemeenten in zuid-oost Brabant, we hebben een heel divers portfolio. De open en verbindende basishouding van onze sociaal werkers is in alle opzichten heel mooi en zelfs essentieel, maar het kan ook leiden tot weinig focus. En daar hebben we op ingezet, zonder ook maar iets van dat mooie DNA af te nemen. We zijn gaan werken met zelforganiserende teams. Dat betekent dat de kaders van onze opdracht duidelijk zijn, maar dat daarbinnen alle ruimte is om aan te sluiten bij vragen van de inwoners en de wijken. En die vragen veranderen voortdurend, net zoals de samenleving voortdurend aan verandering onderhevig is. Bij Lumens hebben we gezegd: wij vertrouwen in de vindingrijkheid van onze sociaal werkers en geven hun de ruimte om die volop te ontwikkelen. Die ruimte geeft niet alleen lucht en flexibiliteit, maar ook rust. Iedereen kent de opdracht, weet wat de kaders zijn; van daaruit kan de vindingrijkheid het overnemen.”

Dienend leiderschap
“Als bestuurder moet je boven alles een sterk moreel kompas hebben. Je moet gedreven zijn en het vermogen hebben om te verbinden, met oog voor ontwikkelingen in de samenleving en ideeën over hoe je daarop kunt aansluiten. Heel belangrijk is om jezelf geregeld de vraag te stellen wat jouw toegevoegde waarde is. Die van jou en die van je organisatie. En die vraag bekijk je vanuit een inhoudelijke drive om inwoners en wijken het gevoel te geven dat ze er echt toe doen. Vergeet nooit dat je ten dienst staat van de samenleving! Dat geldt net zo goed voor een directeur bestuurder; een organisatie vraagt jou om dienend en situationeel leiderschap.”

Systemen werken ons tegen
“In de welzijnswereld zijn we het allemaal wel eens over de behoefte, de noodzaak, van integraliteit. Maar zeggen dat je dat nastreeft, wordt al gauw een platitude. Het is zoiets als zeggen dat je voor wereldvrede bent.
Het probleem in Nederland is dat we in alles gestuurd worden door de systeemwereld van de overheid. De verantwoordingssystemen dicteren ons werk, terwijl ze ons werk ook vrijwel per definitie in de weg staan. Neem nou bijvoorbeeld de eerste en tweede lijn; die lopen zelden goed samen op. Sterker nog, die bewegen geregeld in tegenovergestelde richtingen. En de mensen waar het om draait zijn daarvan de dupe.

Ook de financieringssystemen staan integratie en samenwerking in de weg. Wij hebben het geluk dat we in een vrij toegankelijke sector werken. Maar we hebben ook te maken met partijen die met indicaties werken en die dus een andere financieringsstructuur hebben. En het blijkt enorm lastig om dan goed op elkaar aan te kunnen sluiten.
We hebben met elkaar een soort monster gecreëerd waar we allemaal vanaf willen, maar niemand weet hoe. Al die systemen die onze samenleving dicteren, zijn gebaseerd op wantrouwen. En daarmee gaan we de mist in. Je ziet dat in Groningen, in de toeslagenaffaire… We moeten terug naar handelen vanuit vertrouwen. En ja, dan neem je een risico, want dan zal er af en toe een rotte appel tussen zitten. Maar ik ben van mening dat deze omslag de enige weg omhoog is.”

Partnerschap als plicht
“De vraag wat we dan zelf concreet kunnen doen in ons streven naar integraliteit en samenwerking? In elk geval hebben wij als sociaal-werkorganisatie allemaal de verantwoordelijkheid – en de mogelijkheid! – om bovenstaande te blijven bespreken met onze opdrachtgevers. Neem het mee in de subsidieverantwoording en leg uit dat het bij sociaal werk om partnerschap draait. Dat het onze rol, onze plicht zelfs, is om vanuit dat partnerschap te bouwen aan een mooiere samenleving. Het overstijgt zelfs het belang van onze organisaties.
Het mooie is dat we in een democratie leven en elke vier jaar de gelegenheid hebben om invloed uit te oefenen op de manier waarop de sociale basis in de gemeentes wordt ingekleurd. Daarin kunnen de partijen binnen het sociaal werk nog verder groeien naar gezamenlijkheid.

Ik zie graag dat Verdiwel de roep om een omslag naar handelen vanuit vertrouwen bij elke gelegenheid meeneemt naar de politieke tafel! Want ja, het is misschien makkelijk roepen dat ‘het’ anders moet, maar dat roepen is tegelijkertijd dé manier om die beweging in gang te zetten. Dat, en ernaar handelen.”