Sociaal werk voor inwoners met ggz-problematiek

Het is goed dat de waarde van ervaringsdeskundigen wordt gezien en dat de inzet van ervaringsdeskundigen op gang komt. Dat was een van de conclusies die is getrokken in hetmVerdiwel Lab “Sociaal werk voor inwoners met ggz-problematiek” dat Verdiwel organiseerde op 23 september via Teams. Gerdien Rabbers en Trix Cloosterman verzorgen elk een pitch. Daarna gingen deelnemers met Gerdien en Trix en met elkaar in gesprek over ervaringen en vragen die zij bij inschrijving voor dit Lab hadden ingebracht.

Zelfstigma
Gerdien Rabbers van Sociaal Werk Nederland verzorgde de eerste pitch, waarin zij op persoonlijke titel vertelde over haar visie op een inclusieve samenleving, waarin mensen met een psychische aandoening volop mee kunnen doen. Een groot knelpunt is volgens haar het zelfstigma. Gerdien vertelt wat daar goed gaat en welke knelpunten zij daar ziet, waaronder het zelfstigma. ‘Het normaliseren van het burencontact is een belangrijke voorwaarde om dat zelfstigma tegen te gaan en sociale inclusie te bevorderen,’ betoogde Gerdien. ‘Sociaal werkers kunnen hier een grote rol in spelen.’ Tot enkele maanden geleden was zij directeur van “Samen Sterk zonder Stigma”. Dat is een organisatie die zich inzet voor een inclusieve samenleving, waarin mensen met een psychische aandoening niet worden geconfronteerd met uitsluiting of discriminatie.

Thuis in de wijk
De tweede pitch werd verzorgd door Trix Cloosterman, bestuurslid van Verdiwel en bestuurder van Welzijn De Meierij in Schijndel. Mensen met psychische aandoeningen wonen steeds vaker in de wijken en zijn daardoor een doelgroep voor het sociaal werk. Dat is niet altijd eenvoudig. ‘Er zijn mensen bij die zorg mijden of geen zorg krijgen,’ zegt Trix. ‘Zeker in vakantieperiodes kan het lastig zij als mensen niet de zorg krijgen die zij dringend nodig hebben.’

Trix vertelde in haar pitch over “Thuis in de wijk” en over een lotgenotengroep al twintig jaar bestaat.

Goede praktijkvoorbeelden
De deelnemers deelden goede praktijkervaringen en knelpunten met elkaar:

• Zo vertelde Greet Bouman over de Buurtcirkel en over het project met ervaringsdeskundigen dat Stimenz samen met RIWIS had. En over buurtcirkels die Stimenz nu heeft opgezet met RIWIS (klik hier voor voorbeeld in Harderwijk).
• Lieke van Summeren vertelde over proeftuin De Ruwaard in Oss, waarin professionals en ervaringsdeskundigen nauw samenwerken. Samenwerkingspartners hebben hun financieringen samengevoegd, zodat ze ontschottend kunnen werken.
• Monique van der Heijde betoogde dat je mensen met een psychische aandoening moet laten zijn wie ze zijn en heeft ervaren dat er meer mogelijk is dan je denkt.
• Jan Willem Koopman vertelde dat hij jaren geleden van een directeur van een organisatie voor ambulante hulpverlening hoorde dat het sociaal werk bijna nergens goed te bereiken is voor de ggz-doelgroep. ‘Daarom hebben wij ons de afgelopen jaren duidelijker opengesteld voor deze doelgroep. En zo kwamen we tot samenwerking. We hadden ook geluk met de managers met wie we bij de ggz te maken kregen.’ Ook presenteerde Jan Willem twee good practices: Better2gether en het project “De Aanpakkers”.
• Henrieke Hofsteenge heeft 21 jaar ggz-ervaring. Zij is ervan overtuigd dat er mogelijkheden zijn om ggz-vraagstukken niet met zorg, maar met sociaal werk te beantwoorden.
• Annemiek belichtte positieve ervaringen met ggz-maatjes. Dat zijn vrijwilligers die professionele begeleiding krijgen.
• Monique van der Heijde vertelde over de handreiking “Ervaringsdeskundigheid GGZ & welzijnswerk in de wijk“.

Welke inzichten hebben deelnemers tijdens dit Verdiwel Lab opgedaan?

• Trix Cloosterman: ‘Er kan meer dan we denken.’
• Henrieke Hofsteenge: ‘De ggz werkt heel anders dan het sociaal werk. De ggz is vaak hiërarchisch ingesteld, zij zien zichzelf als specialisten. Daarom moeten wij ons als specialist van het dagelijks leven neerzetten. Daar zit onze kracht. Wij werken ook in een gemeente in Groningen waar mensen met psychische problematiek begeleid wonen. De ggz kan hen behandelen, maar zij krijgen begeleiding van een sociaal werker. Die zit niet vast aan protocollen en kan de afwas met inwoners doen, samen de vuilniszak buiten zetten. Kortom: helpen bij het aanleren van allerlei basisvaardigheden om zelfstandig te kunnen wonen. Daar komt de ggz niet aan toe. En ook: leren je leven te leiden met je stoornis.’
• Gerdien Rabbers: ‘Het is goed dat de waarde van ervaringsdeskundigheid wordt gezien en dat de inzet daarvan op gang komt. Er liggen mogelijkheden voor samenwerking tussen sociaal werk en de ggz, maar er zijn vooroordelen over en weer en het is goed als die verdwijnen. Ik sluit me aan bij wat Henrieke zei: verdiep je in de ggz, want die werkt heel anders dan het sociaal werk.’
• Jan Willem Koopman: ‘We werken nu veel samen met de ggz, maar ik denk dat we meer met ervaringsdeskundigen kunnen doen. Wij organiseren buurtkoffies en mogelijk komen daar ook mensen met het lood in de schoenen op af omdat ze met psychische problemen worstelen. Wellicht heeft een ervaringsdeskundige dat beter in de gaten dan mijn collega’s en ik.’
• Lieke van Summeren: ‘Enerzijds denk ik dat lotgenotencontact belangrijk is, maar ik denk dat je daarnaast ook activiteiten kunt organiseren vanuit gezamenlijke interesses, zodat mensen met ggz-problematiek ook anderen kunnen ontmoeten. Wat ik ook meeneem van deze bijeenkomst is dat gelijkwaardig contact belangrijk is. Dat geldt niet alleen voor onze doelgroepen, maar ook voor de professionele samenwerking van sociaal werk met de ggz. ’
• Annemieke Janssen benadrukte het belang van goede gesprekken met deze doelgroep. ‘De een heeft behoefte aan individueel contact met een ander. Bijvoorbeeld een maatje of een lotgenoot. De ander geeft de voorkeur aan een groepsactiviteit op basis van een gedeelde interesse.’

Casus
Annemieke bracht de volgende casus in: Een inwoner is zorgmijder, die met verschillende organisaties contact heeft gehad. Het is iemand die lijdt onder zware psychische problemen, iemand die zich eenzaam voelt en steeds weer terug komt bij onze organisatie, die ’s avonds en in het weekend appt naar een van onze sociaal werkers, maar onze oplossingen werken ook niet. Inwoner wil vrijwilligerswerk doen, maar komt vervolgens niet opdagen. Bij deelname aan activiteiten vertoont inwoner agressief gedrag, waardoor andere deelnemers zich niet prettig voelen.

Reacties van deelnemers op deze casus:

• Ik herken de situatie. Ben ook wel eens in het weekend gebeld door iemand die zei ik sta in het bos en heb er geen zin meer in. Hoe ga je daarmee om? Daar heb ik geen eenduidig antwoord op. Er zijn zorgmijders die steeds weer bij ons komen. Die aandacht willen, gehoord willen worden. Er zijn mensen die helemaal opleven als ze een paar uur in de week bij ons komen. Dat is voor hen genoeg om verder de week door te komen. Vaak is dat niet genoeg. Dan zijn er toch hulpverleners nodig.
• Het is belangrijk dat deze inwoner gezien wordt en dat ervaart. In de praktijk wordt over zulke mensen gezegd: We hebben alles geprobeerd, deze persoon wil niks, hier houdt het op. Maar ik denk dat de inwoner uit deze casus tussen wal en schip valt en dat je voor deze inwoner iets moet bedenken. De inzet van een ervaringsdeskundige bijvoorbeeld.
• Heel kleine stapjes zijn ook al stapjes. Je aanmelden bij een vrijwilligerscentrale is een grote stap. Op tijd je bed uit komen voor een gesprek met een ervaringsdeskundige kan een heel belangrijke stap zijn.
• Sociaal werkers willen altijd graag helpen. Het is belangrijk dat ze duidelijk zijn en grenzen stellen.

Deelnemers

• Greet Bouman, Stimenz, Apeldoorn
• Trix Cloosterman, Welzijn De Meierij, Schijndel
• Monique van der Heijde, Welzijn Beverwijk
• Henrieke Hofsteenge, Sociaal Werk De Kaai
• Annemieke Jansen, Vitis Welzijn, Monster
• Jan Willem Koopman, Stichting Wiel, Elburg
• Gerdien Rabbers, Sociaal Werk Nederland
• Lieke van Summeren, ONS Welzijn, Oss
• Kees Neefjes, beleidssecretaris Verdiwel